Jezioro Zegrzyńskie to jedna z największych atrakcji Mazowsza i popularne miejsce wypoczynku zarówno mieszkańców powiatu, jak i gości z zewnątrz - głównie z Warszawy. Posiada świetnie rozwinięte zaplecze noclegowe, konferencyjne, gastronomiczne oraz bogatą infrastrukturę sportowo-rekreacyjną, umożliwiające ciekawe i aktywne spędzanie czasu oraz uprawianie sportów wodnych przez cały rok. To miejsce idealne dla wszystkich. Bez ryzyka można stwierdzić, że każdy znajdzie tu coś dla siebie. Zarówno zwolennicy aktywnego wypoczynku, miłośnicy sportu, jak i wielbiciele relaksu oraz słodkiego leniuchowania mogą wybierać spośród bogatej oferty podmiotów skupionych wokół największego na Mazowszu akwenu.

Nad Jeziorem Zegrzyńskim można uprawiać wiele sportów wodnych, takich jak: żeglarstwo, windsurfing, wakeboarding, kajakarstwo i wiele innych. Czyste wody Jeziora obfitują w wiele gatunków ryb i przyciągają amatorów wędkowania. Rejon zachęca do odwiedzania malowniczych zakątków, eksplorowania ścieżek rowerowych i oznakowanych szlaków spacerowych, na których można obcować z pięknem przyrody. Miłośnicy historii i zabytków również nie będą mogli narzekać na nudę. W okolicach zachowało się wiele perełek architektury, a także pozostałości po wydarzeniach sprzed lat. 

Powstanie Jeziora Zegrzyńskiego było możliwe dzięki wybudowaniu stopnia wodnego w miejscowości Dębe. Pomysł na realizację tego przedsięwzięcia powstał w 1951 roku, wtedy też określono przybliżoną lokalizację zbiornika. Siedem lat później tereny te odwiedził Józef Cyrankiewicz, ówczesny premier. Prawdopodobnie wtedy podjęto ostateczną decyzję o budowie zapory, której głównym zadaniem miało być zapobieganie powodziom w dorzeczu dolnej Narwi. Budowę rozpoczęto w 1958 roku, a zakończono w 1963 roku. Wcześniej w miejscu, gdzie obecnie znajduje się tzw. „patelnia” jeziora, mieszkali ludzie. Niestety był to obszar częstego wylewania wód Narwi i Bugu. Według przekazów mieściły się tu także trzy obozy, w których osadzeni byli więźniowie krótkoterminowi. To właśnie oni pracowali podczas oczyszczania terenu, który przeznaczono na dno obecnego Jeziora Zegrzyńskiego.

Inwestycja została zrealizowana w dwóch etapach. Pierwszy z nich obejmował wybudowanie jazu i przepławki dla ryb oraz wszystkich budynków mieszczących się poza korytem rzeki, na jej lewym brzegu. Drugi etap, polegający na wykonaniu zapory, wymagał przegrodzenia Narwi i skierowania jej wód na jaz. Poza zaporą główną powstały również zapory boczne, jedenaście przepompowni do odwadniania terenów i wały ziemne na lewym brzegu rzeki. Symboliczne przecięcie wstęgi miało nastąpić 22 lipca 1963 roku, podczas największego święta PRL - Narodowego Święta Odrodzenia Polski. Zgodnie z informacjami uzyskanymi przez Nieporęckie Stowarzyszenie Historyczne uroczyste otwarcie odbyło się jednak 20 lipca 1963 r.

Zbiornik ma powierzchnię 30,3 km², objętość 89 960 000 m³ wody i średnią głębokość ok. 3 m. Jest źródłem wody dla Warszawy, tu bowiem znajduje się ujęcie Wodociągu Północnego. Na stopniu wodnym piętrzącym wodę w Jeziorze Zegrzyńskim powstała Elektrownia Wodna Dębe - ekonomiczne źródło czystej energii elektrycznej. Stopień wodny oraz Jezioro Zegrzyńskie wykorzystywane są do produkcji energii elektrycznej, poboru wody przez Wodociąg Północny, rekreacji i sportów wodnych oraz żeglugi (droga wodna II klasy). Stopień Wodny Dębe wraz z Kanałem Żerańskim i śluzą Żerań tworzą tzw. warszawski węzeł wodny.

fot. ze zbiorów “Hydroprojektu”