Forty Twierdzy Zegrze Umocnienie Duże Twierdzy Zegrze

Powiększ obraz: szlak.powiat-legionowski.pl

Oficerska 5 (05-131)
Gmina: Zegrze

E-mail: szlak@powiat-legionowski.pl

WWW: http://szlak.powiat-legionowski.pl

Opis
Rosjanie pod koniec XIX w. wybudowali w Zegrzu twierdzę zaporową wyznaczając północny wierzchołek Warszawskiego Rejonu Ufortyfikowanego. Składały się na nią 2 forty, połączone wałem, prochownie i ponad setka budynków koszarowych, tworzących Samodzielne miasteczko wojskowe. Koszt budowy twierdzy już w 1897 r. wyniósł niebagatelna kwotę 3,5 mln rubli. Liczny carski garnizon twierdzy, powołanej oficjalnie przez cara Mikołaja II w 1895 r., składał się ze sztabu, zegrzyńskich zarządów fortecznych: artylerii, inżynierii, intendentury, 1. i 2. zegrzyńskiego pułku piechoty fortecznej, zegrzyńskiego batalionu artylerii fortecznej, pododdziału straży pożarnej i drużyny żandarmerii. Do reprezentacyjnych gmachów należało wówczas kasyno oficerskie i cerkiew, natomiast pozostałe obiekty wybudowano w typowym czerwono-ceglanym stylu. Do dziś zachowało się kilka oryginalnych obiektów tego typu przy ul. Groszkowskiego. Część budynków na terenie jednostki wojskowej przy ul. Radziwiłłowskiej w czasie powojennej odbudowy w 1949 r. podniesiono o jedno piętro. Początkowo przeznaczono je dla Szkolnego Pułku Radio, a później dla Wyższej Szkoły Oficerskiej Wojsk Łączności. Od 1997 r. budynki służą Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki. Najciekawszym fragmentem dawnej twierdzy, niestety nie udostępnionym do zwiedzania, są dwa betonowe forty wzniesione w latach 90. XIX stulecia. Ich budowę nadzorował rosyjski. gen. Olimp Starynkiewicz, brat gen. Sokratesa Starynkiewicza, zasłużonego prezydenta Warszawy. Fort tzw. mały, nazwany w okresie międzywojennym Fortem Kilińskiego, stanowi dobrze zachowany przykład fortyfikacji carskiej o cechach górskich. Przypomina o tym tzw. kaponiera rewersowa, betonowe stanowisko służące do ostrzału rowu fortecznego. Zostało wkomponowane tak w wysoką skarpę Narwi, że umożliwiało prowadzenie ostrzału wzdłuż rowu na 2 poziomach i w przeciwstawnych kierunkach. Fort duży nazwany po odzyskaniu przez Polskę niepodległości Fortem Ordona, jest obecnie własnością Narodowego Banku Polskiego. Umocnienie składa się m.in. z 4 betonowych bloków koszarowych, przebudowanych w okresie PRL na tajne stanowisko dowodzenia „Orion" odporne na atak atomowy. Uwagę zwracają tu także ozdobna brama wjazdowa, oryginalne pancerne. okiennice, a także polskie schrony na wale wybudowane w 1939 r. Od strony rzeki widoczne są pozostałości łaźni fortecznej. Ciekawostką w forcie jest XIX-wieczny ceglany podziemny kanał odwadniający, nie różniący się od warszawskich kanałów Lindleya. W czasie I wojny światowej dziedzińce fortu dużego, otoczone wysokimi wałami, stały się naturalną sceną tzw. „Niemieckiego Teatru nad Narwią. Źróła: Przewodnik subiektywny, Powiat legionowski-Jacek Szczepański
Galeria zdjęć
Jak dojechać?