Pałac w Jabłonnie – Perła polskiego dziedzictwa i przyrody

Jabłonna to miejsce, które łączy w sobie bogatą historię, wspaniałą architekturę i niezwykłe bogactwo przyrody. Choć sama historia Jabłonny sięga aż 1339 roku, jej prawdziwy rozkwit nastąpił w XVIII wieku, kiedy biskup Michał Poniatowski – brat króla Stanisława Augusta – rozpoczął budowę letniej rezydencji. Pałac, zaprojektowany przez włoskiego architekta Dominika Merliniego, stał się jednym z najpiękniejszych obiektów w okolicach Warszawy. W 1837 roku Pałac przeszedł przebudowę (m.in. pomieszczenia, wielkie stajnie z wozowniami, budynki gospodarcze) według projektu Henryka Marconiego. Otoczony rozległym parkiem, zaprojektowanym przez Szymona Bogumiła Zuga, stanowił miejsce spotkań elit oraz był w posiadaniu m.in rodu Potockich i stanowił pamiątkę po księciu Józefie Poniatowskim.

Zniszczenia i odbudowa

W czasie II Wojny Światowej pałac został poważnie zniszczony przez wycofujące się wojska niemieckie. Jednak po wojnie rozpoczęto jego odbudowę. W 1951 roku prace architektoniczne nad odbudową pałacu i rekonstrukcją parku (1955 – 1956 r.), prowadzone przez inż. arch. Mieczysława Kuźmę (wg projektu Mieczysława Kuźmy - pałac) i prof. Gerarda Ciołka (park), dały nowe życie temu wspaniałemu obiektowi. W 1953 roku pałac został przekazany Polskiej Akademii Nauk. Został przekształcony w ośrodek konferencyjno-wypoczynkowy.

Piękno pałacu i parku

Dziś pałac w Jabłonnie zachwyca swoją urodą i historycznym charakterem. Można tu zobaczyć liczne elementy architektoniczne, w tym:

• Chińską altanę na usypanym kopcu,
• Zegar słoneczny na podjeździe,
• Łuk triumfalny ku czci księcia Józefa Poniatowskiego,
• Piękne wnętrza pałacu z oryginalnymi freskami autorstwa Szymona Mańkowskiego, marmurowymi kominkami i majestatyczną salą balową (można tam dostrzec m.in. kulisty otwór otoczony fasetą, dekoracyjny plafon, francuskie świeczniki z XVIII w.),
• Popiersie Baccio Bandinellego, włoskiego rzeźbiarza renesansowego. Przedstawia popiersie brodatego mężczyzny, a jego wykonanie jest jednym z elementów dekoracyjnych pałacu.

Warto również zwrócić uwagę na ponad 50 pomników przyrody rozsianych po parku w stylu angielskim (powierzchnia parku to 46 ha) – w tym najstarsze drzewo mające ponad 240 lat – modrzew europejski. Drzewo to jest pomnikiem przyrody i rośnie w centralnej części parku, między wjazdem a głównym budynkiem pałacu. Wśród innych rodzajów drzew objętych ochroną można wyróżnić dęby szypułkowe, lipy drobnolistne, wiązy szypułkowe, jesiony wyniosłe, graby pospolite, glediczje trójcierniowe, modrzewie europejskie, topole białe oraz klony zwyczajne. Park zaprojektowany przez Zuga, z wiekowymi drzewami i romantycznymi elementami, takimi jak grota (ruiny groty), czy altanka chińska, jest jednym z ciekawszych zabytków na północnym Mazowszu.

Przyszłość pałacu

Dziś Pałac w Jabłonnie jest w posiadaniu Polskiej Akademii Nauk i pełni rolę ważnego centrum kulturalnego oraz naukowego. Organizowane są tu wystawy malarstwa, grafiki w Galerii Sztuki Współczesnej Oranżeria, spotkania, odczyty, wydarzenia muzyczne - Pałacowe Spotkania z Muzyką, Pałacowy Salon Naukowy (wykłady, zajęcia, warsztaty), plenerowe seanse filmowe na terenie parku – „Kino pod Gwiazdami”, a także imprezy okolicznościowe. Obiekt dysponuje również eleganckim hotelem i restauracją z freskami. Pałac jest również miejscem dorocznego jesiennego festiwalu Nauka z Pałacem w tle, a jego sale wynajmowane są na różnego rodzaju wydarzenia.

Warto także odwiedzić pobliskie zabytki, takie jak dawny zajazd czy kościół odbudowany w latach 1948 - 1954, który niestety został zniszczony podczas II Wojny Światowej.

Jabłonna – miejsce pełne historii i natury

Jabłonna to nie tylko pałac, ale także malowniczy park pełen starych drzew i zabytkowych elementów. Dzięki odpowiedniemu położeniu, blisko Warszawy, przez wieki było to miejsce, które przyciągało ważnych gości i stanowiło istotny punkt na mapie Rzeczypospolitej. Odwiedzając Pałac w Jabłonnie, przenosimy się w czasie i odkrywamy nie tylko piękno architektury, ale także bogactwo przyrody, która wciąż zachwyca.

Pałac w Jabłonnie znajduje się na Szlaku Patriotycznym Polski Walczącej, upamiętniających miejsca związane z walką o niepodległość Polski m.in. w czasie II Wojny Światowej. Szlak ten prowadzi przez tereny, które miały szczególne znaczenie w kontekście działań wojennych, działalności konspiracyjnej i patriotycznej w okresie okupacji niemieckiej. Tablica upamiętniająca rozpoczęcie walk o Warszawę w styczniu 1945 r. (Jabłonna  - Pałac PAN) -  trasa czarna południowo - wschodnia oznaczona punktem nr 9 turystycznego Szlaku Patriotycznego "Polski Walczącej" na terenie powiatu legionowskiego.

Zapraszamy do odkrywania tego wyjątkowego miejsca, gdzie historia splata się z teraźniejszością, a natura wciąż żyje obok ludzkich dzieł. 

Źródła:

1. Książka TRADYCJA MAZOWSZA powiat legionowski Przewodnik subiektywny. Autor: Jacek Szczepański. Wydawca Mazowieckie Centrum Kultury i Sztuki ul. Elektoralna 12 Warszawa Agencja Wydawnicza „Egros” s.c. ul. Skarżyńskiego Warszawa, s.67 – 73.
2. Książka Powiat Legionowski na dawnej pocztówce, twórca Jacek Szczepański. Wydawca: Towarzystwo Przyjaciół Legionowa. Data wydania: 2000 r., Legionowo. s. 27–34  Jabłonna (spis pocztówek).
3. Rocznik Legionowski, Tom 1 2004, Legionowo, Współtwórca: Towarzystwo Przyjaciół Legionowa ; Kołodziejczyk Arkadiusz red. naczelny (1957-2011). Red..
4. Strona internetowa https://www.palacjablonna.pl/atrakcje (informacje na temat parku pałacowego w Jabłonnie).
5. Historia  Pałacu, strona internetowa https://www.palacjablonna.pl/historia.
6. Sala Balowa Pałacu w Jabłonnie, strona internetowa https://www.palacjablonna.pl/balowa.
7. Czasopismo Stolica: tygodniowa kronika budowy Warszawy. R.9, 1954 nr 2 (10 I 1954). Współtwórca: Kobielski, Dobrosław Jan (1930-). Red.. Wydawca: Naczelna Rada Odbudowy m.st. Warszawy, 1954 Warszawa. Artykuł pt. „OŚRODEK PRACY TWÓRCZEJ POLSKIEJ AKADEMII NAUK w b. pałacu Potockich tu Jabłonnie”, strona 6 – 7.
8. Tablica upamiętniająca rozpoczęcie walk o Warszawę w styczniu 1945 roku. Pałac PAN w Jabłonnie. Strona internetowa Powiatowy Szlak Polski Walczącej: https://szlak.powiat-legionowski.pl/pl/szlak-czarny/mapa/tablica-upamietniajaca-rozpoczecie-walk-o-warszawe-w-styczniu-1945-roku-palac-pan-w-jablonnie.